Türkiye, 2 yıl önce şubat ayında "asrın felaketi" olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin acısıyla sarsıldı. Yaklaşık 14 milyon vatandaşı doğrudan etkileyen deprem nedeniyle Türkiye, uluslararası yardımı da içeren 4. seviye alarm verdi ve ülke genelinde 7 gün milli yas ilan edildi.
Türkiye'de, 6 Şubat'ta Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde saat 04.17'de 7,7 büyüklüğünde, Elbistan ilçesinde saat 13.24'te 7,6 büyüklüğünde deprem meydana geldi.
Kahramanmaraş'ın yanı sıra Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Adana, Malatya ve Elazığ'ı vuran asrın felaketinde 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti, 107 bin 213 kişi yaralandı.
Türkiye'nin uluslararası yardımı da içeren 4. seviye alarm verdiği deprem sonrası 93 ülkeden arama kurtarma ekipleri bölgede çalışmalara katıldı.
Toplam 120 bin kilometre karelik alanda 14 milyon vatandaşın doğrudan etkilendiği depremler, 11 il, 124 ilçe, 6 bin 929 köy ile mahallede ağır yıkımlara yol açtı.
Ülke genelinde 7 gün süreyle milli yas ilan edilirken, deprem bölgesinde ise OHAL kararı alındı.
650 bin personel görev yaptı
Kamu kuruluşları, mahalli idareler, sivil toplum kuruluşları ve gönüllülerin seferber olduğu deprem sonrası, bölgeye su, gıda, ilaç ve giyecek başta olmak üzere tüm yaşam malzemeleri hızla gönderildi.
Depremlerde hasar gören 39 bin enkazda arama, yaşam olduğu belirlenen 26 bin 32 binada ise arama kurtarma faaliyeti gerçekleştirildi.
Bölgede müdahale çalışmaları kapsamında 11 bin 488'i uluslararası, 35 bin 250'si arama kurtarma, 142 bini güvenlik personeli olmak üzere toplam 650 bin personel görev yaptı.
Deprem bölgesine, 20 bin araç ve ağır iş makinası, 141 helikopter, 182 uçak, 23 gemi yardım için durmaksızın çalıştı. Deniz Kuvvetleri Komutanlığının gemileri yardım için bölgeye ulaştırıldı.
Hava araçlarıyla sıhhi tahliye, personel nakli, malzeme nakli, yangın söndürme faaliyetleri yürütülerek bu kapsamda 17 bin 500 sorti gerçekleştirildi.
Türk Hava Yolları (THY) öncülüğünde 13 bin 701 seferiyle 2 milyonu aşkın yolcu ve 712 kargo seferi ile 32 bin 770 ton yardım malzemesi ulaştırıldı.
Ayrıca yerli ve milli insansız hava araçları da deprem bölgesinde arama kurtarma ve koordinasyon çalışmalarına destek verdi.
Bölgede 350 çadır kent alanında 645 bin çadır, 414 konteyner kentte ise 215 bin 224 konteyner kuruldu.
Asrın felaketinin ardından AFAD koordinasyonunda kara, hava ve deniz yoluyla 3 milyon 549 bin 443 afetzede deprem bölgelerinden tahliye edildi.
350 çadır kent ve 428 konteyner kent kuruldu
Afetin etkili olduğu 11 ilde, çadır ve konteyner kent alanları belirlendi. Geçici barınma alanları oluşturularak 1 milyon çadır sevk edildi ve 350 çadır kentte 645 bin çadır kuruldu. Yaklaşık 2,5 milyon afetzedeye barınma imkanı sağlandı.
Geçici barınma hizmeti verilen Kredi Yurtlar Kurumu (KYK) yurtlarında 477 bin 952 kişi, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) yurtlarında 710 bin 266 kişi olmak üzere tesislerde toplam 1 milyon 188 bin 218 afetzede misafir edildi.
Ayrıca 428 konteyner kentte 220 bin konteyner kuruldu. 707 bin afetzede bu konteynerlerde misafir edildi. Konteyner kentlerde barınmanın yanı sıra beslenme, eğitim, sağlık ve diğer sosyal donatı alanları vatandaşların hizmetine sunuldu. Kurulan konteynerlere vatandaşların ihtiyacı üzerine ayrıca 105 bin vantilatör ve 149 bin 305 klima takıldı.
Milli Savunma Bakanlığı (MSB), gemilerini seferber ederek yaşam alanları oluşturdu. Hastaneler ve okullar açıldı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) vagonlarında depremzede vatandaşlarımıza konaklama imkanı sağladı.
Konteyner kentlerde kalan vatandaşların gıda ve market alışverişleri için İçişleri Bakanlığı koordinasyonunda AFAD-Kızılay işbirliği ile 15 Ağustos 2023'te Esen Kart sistemine geçildi.
Bu sistemde kart içerisine 2023'te 3 bin lira yüklenerek, ocak ayından itibaren yüklemeler 4 bin 500 liraya yükseltildi.
Aralık ayında 11 ilde toplamda 60 bin 285 karta yükleme yapılarak, 17 ayda toplam 4 milyar 155 milyon 246 bin 343 lira yükleme yapıldı. 11 ilde toplam 72 bin 749 kart dağıtıldı.
Bölgeye 148 milyar 446 milyon 73 bin 834 lira kaynak aktarıldı
Nisan 2023'te başlanan ve 22'nci kiraların ödendiği "Kira Destek Ödemeleri" kapsamında ocak ayında kiracıya ödenen 3 bin lira kira destek ödemesi 5 bin liraya, ev sahibine ödenen 5 bin lira kira destek ödemesi ise 7 bin 500 liraya yükseltildi.
Bugüne kadar 177 bin 819 ev sahibine 24 milyar 5 milyon 595 bin 500 lira, 184 bin 920 kiracıya 10 milyar 540 milyon 430 bin lira olmak üzere 362 bin 739 haneye toplam 34 milyar 546 milyon 25 bin 500 lira kira yardımı yapıldı.
AFAD verilerine göre ayrıca, 1 milyon 995 bin 978 haneye 10 bin lira destek ödemesi kapsamında 19 milyar 959 milyon 780 bin lira, 568 bin 624 haneye 15 bin lira taşınma yardımı kapsamında 8 milyar 529 milyon 360 bin lira, vefat eden 41 bin 128 vatandaşın yakınlarına 4 milyar 112 milyon 800 bin lira, tahliye destek ödemesi kapsamında 57 milyon 201 bin lira, valiliklere aktarılan ödenekler kapsamında 37 milyar 11 milyon 207 bin 976 lira, yıkım ve enkaz ödemeleri kapsamında 11 milyar 309 milyon 267 bin 167 lira, kurumlara aktarılan ödenekler kapsamında 2 milyar 97 milyon 49 bin 360 lira ve merkezi satın alma giderleri kapsamında 30 milyar 823 milyon 382 bin 830 lira olmak üzere, toplamda 148 milyar 446 milyon 73 bin 834 lira kaynak aktarıldı.
Türkiye Tek Yürek Kampanyası gelirleri kapsamında AFAD bağış hesaplarında toplam 143 milyar 512 milyon 165 bin 82 lira kaynak elde edildi. 127 milyar 911 milyon 550 bin 260 lirası harcandı. Bankalarda olan mevcut para miktarı ise 15 milyar 600 milyon 614 bin 822 lira olarak belirlendi.
Hasar tespit çalışmaları
Deprem bölgesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen hasar tespit çalışmaları kapsamında, 2 milyon 381 bin 888 bina ve 6 milyon 612 bin 685 bağımsız bölümde hasar tespiti yapıldı.
Acil, ağır, yıkık, orta hasarlı 311 bin 440 bina ve 810 bin 902 bağımsız bölüm tespit edildi. Acil yıkılacak ve yıkık 60 bin 763 binanın enkazları 68 günde tamamen kaldırıldı.
Yıkımı yapılacak ağır hasarlı bina sayısı 200 bin 167 olup, bugüne kadar 182 bin 773 ağır hasarlı bina enkazı kaldırıldı. 18 ilde hacme göre yüzde 97, bina sayısına göre yüzde 91 enkaz kaldırma işlemi gerçekleştirildi.
18 il, 179 ilçe, 8 bin 474 mahalle 2 bin 472 köy için 30 Mayıs 2023'te başlayan hak sahipliği süreci 211 günde tamamlandı.
Hak sahipliği sürecinde, 845 bin 371 talep değerlendirildi. 85 milyon evraktan oluşan taleplerin tümü ilgili komisyonlar tarafından incelendi. 15 milyon sayfalık 70 bin komisyon kararı alındı. Başvuruların yüzde 65'i e-Devlet, yüzde 35'i Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi (AYDES) üzerinden alındı.
Deprem bölgesinde 201 bin 580 konut ve iş yeri teslim edidi
TOKİ Başkanlığı, Emlak Konut GYO, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı ve İller Bankası işbirliğinde, deprem bölgesindeki ev ve iş yerleri yeniden inşa süreci devam ediyor.
Bu kapsamda bugüne kadar yapılması planlanan konutların yüzde 45'i teslim edildi.
Hatay'da 13 bin 980, Malatya'da 6 bin 554, Gaziantep'te 1535, Kahramanmaraş'ta 7 bin 202, Adıyaman'da 6 bin 781, Osmaniye'de 1921, Adana'da 2 bin 945, Diyarbakır'da 822, Elazığ'da 3 bin 353, Kilis'te 223, Şanlıurfa'da 991 olmak üzere toplam 46 bin 307 konut ve 149 iş yerinin daha hak sahipleri belirlendi.
Böylece bugüne kadar teslim edilen konut ve iş yeri sayısı 201 bin 580'e yükseldi.
Bu yıl sonunda ise 358 bin 859 konut, 31 bin 307 iş yeri ve 62 bin 817 köy evi olmak üzere toplam 452 bin 983 bağımsız bölüm hak sahiplerine teslim edilecek.
TCG Bayraktar ve TCG Sancaktar gemileri sağlık hizmeti verdi
Türk Silahlı Kuvvetlerince deprem bölgesinde 57 tabur ve 100 arama kurtarma timi olmak üzere toplam 40 binden fazla asker, uzman ve teknik personel görev yaptı.
29 arama kurtarma köpeği de bu çalışmalara destek sağladı. Bu sayede arama kurtarma timleri tarafından 327 kişi enkaz altından çıkarıldı.
65 uçak, 71 helikopter, İHA-TİHA'lar dahil hava yardım köprüsü kurularak arama-kurtarma personelinin, yardım malzemelerini bölgeye ulaştırdı, yaralılar ve bölgeden ayrılmak isteyenlerin nakledilmesi sağlandı.
Adana İncirlik'te kurulan merkezden 300'den fazla köye, 32 ilçeye ulaşıldı. Hava araçları ile 6 binden fazla sorti yapılarak 1 yılda yapılan sorti sayısına 1 ayda ulaşıldı ve 22 binden fazla vatandaş tahliye edildi.
Deniz Nakliye Koridoru kapsamında, TCG Sancaktar ve TCG Bayraktar gemileri arama kurtarma personeli ve iş makinaları yüklü olarak İskenderun'a gönderildi. TCG İskenderun gemisi yaralılar ve bölgeden ayrılmak isteyenleri Mersin'e tahliye etti.
24 gemi Mersin, İskenderun, Antalya, Taşucu ve Girne'de teyakkuz durumunda tutuldu. Deprem bölgelerinde 9,5 milyon paket kumanya dağıtıldı, 112 sahra mutfağı ve 49 sahra fırını ile günlük 160 bin sıcak yemek, 400 binden fazla ekmek üretim kapasitesine ulaşılarak, 7,2 milyon vatandaşa sıcak yemek verildi, 13,8 milyon ekmek dağıtıldı, ayrıca gıda ve su güvenliği için de 4 gıda ve su kontrol laboratuvarı kuruldu.
TCG Bayraktar ve TCG Sancaktar gemileri içindeki malzemelerin nakliyesinin ardından deprem bölgesinde Rol-2 seviyesinde hastane olarak sağlık hizmeti verdi.
Depremin ilk anından itibaren tüm kışla ve sosyal tesisler afetzedelerin kullanımına açıldı, orduevi ve özel eğitim merkezlerinde depremzedeler misafir edildi. Uygun olan askeri tesisler hizmete açılarak binlerce kişi ağırlandı.
Türk Silahlı Kuvvetlerine (TSK) bağlı birimler tarafından 72 bin çadırın kurulumu gerçekleştirildi ve envanter bulunan 3 bin 700 soğuk iklim çadırlarının tamamı ihtiyaç sahiplerine ulaştırıldı.
Bor'daki fabrikalar başta olmak üzere askeri fabrikalarda 24 saat esasına göre çadır ve konteyner üretimi yapılarak 13 bin çadır, 856 soğuk iklim çadırı ve 529 konteynerin ihtiyaç yerlerine sevki sağlandı.
Yaşam destek faaliyetleri kapsamında; 9 ilde 619 mutfak, fırın, banyo, çamaşırhane, tuvalet, lojistik üs kuruldu ayrıca 251 Mehmetçik Okulu açıldı.
Göktürk uydusu ve İHA'larla bölge taranarak yıkımın fotoğrafı çıkarıldı, elde edilen veriler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile paylaşıldı.
